Je rechten en je rol als patiënt

Als patiënt heb je recht op een goede, zorgvuldige en kwaliteitsvolle dienstverlening. Je moet erop kunnen rekenen dat de zorgverstrekker werkt volgens de laatste evolutie van de medische wetenschap en technologie. Bovendien respecteert de zorgverstrekker ook je morele, culturele en religieuze waarden.

Bij az groeninge is er extra aandacht voor gepersonaliseerde zorg en zorgcontinuïteit, waarbij je als patiënt zoveel mogelijk door dezelfde zorgverstrekkers wordt opgevolgd. Daarnaast zijn het comfort en de veiligheid van de patiënt voor ons van het grootste belang.

Als patiënt heb je het recht om zelf een zorgverstrekker te kiezen. Je hebt ook het recht om die keuze op elk moment te herzien en om de mening van een andere zorgverstrekker te vragen.

Er zijn enkele uitzonderingen voor dit keuzerecht. Die kunnen wettelijk bepaald zijn, bijvoorbeeld bij een gedwongen opname of in de arbeidsgeneeskunde.

Andere beperkingen in het keuzerecht kunnen te maken hebben met de organisatie van de gezondheidszorg in az groeninge zelf. Zo leggen de artsen in sommige afdelingen zich elk toe op een heel specifiek deelgebied binnen hun specialisatie waardoor zij voor die subspecialisatie de standaardkeuze zijn. 

Recht om te weten

Als patiënt heb je recht op alle informatie over je gezondheidstoestand en de vermoedelijke evolutie ervan. De zorgverstrekker is daarom verplicht je zo goed mogelijk en in voor jou verstaanbare woorden in te lichten over de diagnose, de behandeling, de geneesmiddelen, de kostprijs, de vooruitzichten en alternatieven. 

Als je weigert je te laten behandelen, moet de arts je op de hoogte brengen van de gevolgen van die beslissing.

Meestal krijg je de informatie over je gezondheid mondeling maar je kan ook vragen om schriftelijk geïnformeerd te worden of om de informatie (ook) aan je vertrouwenspersoon mee te delen.

Recht om niet te weten

Als patiënt heb je ook het recht om níet geïnformeerd te worden. Je kan beslissen de informatie wel aan je vertrouwenspersoon te laten meedelen. De zorgverstrekker moet je wens respecteren en dit noteren in jouw patiëntendossier.

In een aantal situaties kan de zorgverstrekker, na overleg met een collega, beslissen om je toch te informeren. Dit is het geval wanneer het jouw gezondheid of die van anderen ernstig in gevaar zou brengen wanneer je niet op de hoogte bent. 

Omgekeerd kan de zorgverstrekker ook beslissen bepaalde informatie (tijdelijk) niet mee te delen, wanneer dat je gezondheid op dat moment ernstig zou schaden. Ook dat gebeurt alleen in overleg met een collega. De zorgverstrekker moet een schriftelijke motivering voor de beslissing aan je patiëntendossier toevoegen en je vertrouwenspersoon inlichten, als je die hebt aangesteld.

Zodra de zorgverstrekker denkt dat de informatie voor jou niet langer schadelijke gevolgen zal hebben, is hij of zij verplicht je in te lichten.

Voor bepaalde ingrepen, onderzoeken en behandelingen moet je als patiënt of vertegenwoordiger van de patiënt vooraf minstens mondeling je toestemming geven. Dat is onder andere het geval bij alle procedures onder algemene verdoving. 

Je kan pas je toestemming geven nadat je alle informatie over de ingreep of behandeling hebt gekregen van de behandelende arts. Je krijgt onder meer informatie over de behandeling zelf, de mogelijke complicaties en alternatieven en de kans op herstel.

Als je een ingreep of een behandeling weigert, dan zal de zorgverstrekker je inlichten over de gevolgen van jouw beslissing.

Schriftelijke toestemmingsverklaring

Zowel jijzelf als de zorgverstrekker kunnen vragen om de toestemming of weigering schriftelijk vast te leggen. Dat document wordt dan aan je patiëntendossier toegevoegd.

Binnen az groeninge zijn er naast een algemeen document toestemmingsverklaring ook specifieke toestemmingsverklaringen voor verschillende medische diensten. Daarnaast is er ook een patiëntenboekje voor chirurgische ingrepen en interventionele onderzoeken.

Weigeren of intrekken van toestemming

Op elk moment mag je je toestemming voor een voorgestelde of lopende behandeling weigeren of weer intrekken. Die beslissing wordt opgenomen in je patiëntendossier. De zorgverstrekker is verplicht je te informeren over de gevolgen, maar moet je beslissing respecteren. Je weigering tast op geen enkele manier je recht op kwaliteitsvolle zorg aan.

Misschien heb je nu al beslist bepaalde handelingen te weigeren wanneer je bijvoorbeeld buiten bewustzijn zou zijn. Je kan dit best bespreken met je (huis)arts en vastleggen in een schriftelijke wilsverklaring, die volledig gerespecteerd moet worden. Je geeft best een kopie van je wilsverklaring aan je (huis)arts en houdt er ook zelf één bij. 

Onmogelijkheid tot het geven van toestemming

Wanneer jijzelf of je vertegenwoordiger geen toestemming (meer) kan geven in een spoedeisende situatie, bijvoorbeeld na een ongeval, dan moet de zorgverstrekker alle behandelingen starten die hij of zij noodzakelijk acht in het belang van je gezondheid. Zodra je toestand het weer toelaat of je vertegenwoordiger kan worden bereikt, kunnen jij of je vertegenwoordiger je rechten weer helemaal zelf uitoefenen.

Als patiënt heb je het recht op een zorgvuldig samengesteld en bewaard patiëntendossier.

Wat staat in je patiëntendossier?

In het patiëntendossier zitten alle documenten die te maken hebben met de professionele relatie tussen de zorgverstrekker(s) en jou als patiënt.

Naast algemene gegevens zoals je identiteit en adres bevat het patiëntendossier alle medische, verpleegkundige en paramedische informatie: de resultaten van onderzoeken, gegevens uit een consultatie en de persoonlijke notities van de zorgverstrekker, die niet worden gedeeld met anderen. 

De zorgverstrekker is wettelijk verplicht om bepaalde gegevens in je patiëntendossier te noteren:

• jouw eventueel verzoek om zelf geen informatie te ontvangen over je gezondheidstoestand
• de motivering van de eventuele beslissing om bepaalde gezondheidsinformatie voor jou achter te houden
• je toestemming voor een behandeling kan op jouw verzoek of op verzoek van de zorgverstrekker worden toegevoegd
• gegevens over een spoedbehandeling die zonder je toestemming gebeurde omwille van je gezondheidstoestand

Wanneer je een vertrouwenspersoon of vertegenwoordiger hebt aangeduid, is de zorgverstrekker daarnaast ook verplicht de identiteitsgegevens over deze personen op te nemen in je dossier.

Je kan aan de zorgverstrekker vragen om aan je patiëntendossier bepaalde documenten toe te voegen, zoals een wetenschappelijk artikel over je ziekte. Je kan geen informatie en/of documenten uit je patiëntendossier laten verwijderen.

Hoe raadpleeg je je patiëntendossier?

Online inzage

Je kan je patiëntendossier online inkijken via je pc of via een app op je smartphone.

Een afschrift of kopie

Wil je graag een afschrift of kopie van je dossier of wil je een dossier inkijken dat dateert van voor 17 oktober 2016? Dat kan je mondeling of schriftelijk aanvragen via je zorgverstrekker. De zorgverstrekker heeft dan 15 dagen tijd om je dossier voor te bereiden.

In het afschrift zal je alleen de gegevens aantreffen waartoe je toegang hebt. Als patiënt heb je immers geen toegang tot:

• de persoonlijke notities van de zorgverstrekker
• gegevens die betrekking hebben op een derde persoon
• gegevens die je arts (voorlopig) niet wil verstrekken (recht om niet te weten)

Ook kan je je formele vertrouwenspersoon toestemming geven om je dossier in te kijken, alleen of samen met jou. Is je vertrouwenspersoon een zorgverstrekker dan heeft hij of zij ook toegang tot de persoonlijke notities.

Hoe vraag je een afschrift?

Je kan aan je zorgverstrekker een afschrift vragen van (een deel van) je patiëntendossier. 

Als je dat niet wenst of indien dat niet mogelijk is, kan je een beroep doen op de ombudsdienst van het ziekenhuis. Dat gebeurt in nauwe samenwerking met de medisch directeur, dr. Serge Vanderschueren.

Om bij de ombudsdient een afschrift of inzage van je patiëntendossier aan te vragen, gebruik je deze documenten:

• aanvraagdocument inzage/afschrift patiëntendossier
• aanvraagdocument inzage patiëntendossier van overleden patiënt

Je kan het ingevulde en ondertekende aanvraagformulier sturen naar de ombudsdienst per e-mail (ombudsdienst@azgroeninge.be) of via de post: az groeninge, ombudsdienst, President Kennedylaan 4, 8500 Kortrijk.

De ombudsdienst informeert de zorgverstrekker(s) en beschikt over 15 dagen tijd om jou het dossier over te maken. 

Voor het afschrift worden geen kosten aangerekend tenzij je bijkomende kopieën vraagt. In dat geval betaal je de volgende vergoedingen:

• 0,10 euro per pagina
• per gekopieerd beeld van de medische beeldvorming: max. 5 euro
• het maximumbedrag voor een schriftelijk afschrift is 25 euro.

Wat na overlijden?

Na het overlijden van een patiënt is een afschrift van zijn of haar patiëntendossier wettelijk niet toegelaten. Wel is er een mogelijkheid tot inzage in het patiëntendossier, als je voldoet aan enkele voorwaarden:

• De aanvraag tot inzage gebeurt door de echtgenoot, de (al dan niet) samenwonende partner of door de bloedverwanten tot en met de tweede graad (ouder, kind, broer, zus, kleinkind, grootouder).
• De nabestaanden moeten een voldoende gemotiveerde en specifieke reden hebben om het dossier in te kijken. Die reden moet belangrijk genoeg zijn om de privacy van de overleden patiënt op te heffen. De inzage kan bijvoorbeeld nodig zijn in verband met erfelijke factoren of erfeniskwesties.
• Het recht kan alleen uitgeoefend worden via een door de aanvrager aangeduide zorgverstrekker. De nabestaanden kunnen het patiëntendossier niet zelf inkijken.
• De nabestaanden kunnen alleen inzage vragen in die stukken die verband houden met het gemotiveerde verzoek.
• De patiënt mag zich tijdens zijn of haar leven niet tegen de inzage verzet hebben.

Bij elke tussenkomst van de zorgverstrekker heb je recht op bescherming van je privacy. Zo mogen er bijvoorbeeld bij je behandeling alleen mensen aanwezig zijn die er om professionele redenen bij horen. Voor alle anderen is je toestemming vereist. 

Ook de informatie over je gezondheidstoestand behoort tot de privacy of persoonlijke levenssfeer. Niemand mag jou of de zorgverstrekker onder druk zetten om informatie mee te delen aan derden.

Heel uitzonderlijke situaties

De wet voorziet een aantal heel uitzonderlijke situaties waarin wel informatie gegeven mag worden aan derden. De informatie moet dan noodzakelijk zijn voor de bescherming van de volksgezondheid of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen.

Patiëntenrechten en verzekeringen

Medische informatie kan doorslaggevend zijn voor het verkrijgen van een verzekering. Verzekeringsmaatschappijen mogen in geen geval zonder je toestemming je patiëntendossier inkijken en/of patiëntengegevens opvragen.

De zorgverstrekker is niet verplicht in te gaan op je vraag naar een geneeskundige verklaring voor een verzekeringsovereenkomst. In een geneeskundige verklaring zal de zorgverstrekker zich in elk geval beperken tot een beschrijving van je gezondheidstoestand op dat moment. De verklaring mag alleen bezorgd worden aan de raadgevend arts van de verzekeraar, die zich uiteraard ook moet houden aan de wet patiëntenrechten. De verklaring mag dan ook alleen informatie bevatten die noodzakelijk is voor het afsluiten van de overeenkomst.

Het medisch onderzoek in het kader van een verzekering kan alleen gebaseerd zijn op de voorgeschiedenis van je huidige gezondheidstoestand. Genetisch onderzoek om je toekomstige gezondheidstoestand te bepalen is volstrekt verboden. 

Binnen az groeninge is er een privacyreglement. Daarnaast zijn alle medewerkers van az groeninge gebonden door een privacyhandvest.

JCI-audit

In het kader van ons kwaliteitsbeleid laten wij alle onderdelen van de werking van het ziekenhuis toetsen door een externe organisatie ‘Joint Commission International’ (JCI). Deze internationale organisatie reikt een kwaliteitslabel uit aan zorginstellingen die uitstekende kwaliteit en veiligheid leveren.

De hoofdvraag die een JCI-inspecteur zich stelt, is of de verschillende ziekenhuisactiviteiten voldoen aan hun verwachtingen. Om deze vraag te kunnen beantwoorden, is het mogelijk dat een inspecteur een willekeurig patiëntendossier even inkijkt. De JCI-organisatie en -inspecteurs zijn voor het ziekenhuis ‘vertrouwde derde partijen’ met wie heel strikte geheimhoudingsovereenkomsten worden afgesloten.

Heb je liever niet dat een JCI-inspecteur je patiëntengegevens en/of -dossier inkijkt om de kwaliteit van de zorg te controleren, dan respecteren wij dat. Bij je opname kan je dit melden aan de hoofdverpleegkundige van de afdeling waar je verblijft.

Interne audits

Naast externe audits organiseren we regelmatig interne audits met de bedoeling om medewerkers te ondersteunen in hun continue streven naar een nog veiliger en kwaliteitsvolle patiëntenzorg. Ook hier gaat steeds bijzondere aandacht naar het respect voor de privacy van de patiënt.

Bekijk het privacyreglement van az groeninge

Van elke zorgverstrekker wordt verwacht dat hij of zij aandacht heeft voor je pijn en die op de meeste aangepaste wijze voorkomt, evalueert, behandelt en verzacht.

Elke patiënt kan een klacht neerleggen bij de ombudsdienst wanneer hij of zij oordeelt dat een van zijn rechten niet gerespecteerd werd. Je kan je hiervoor als patiënt laten bijstaan door een zelfgekozen vertrouwenspersoon.

Binnen az groeninge behandelt de ombudsdienst niet alleen klachten die te maken hebben met de toepassing van patiëntenrechten. De ombudsdienst kan iedere niet-anonieme klacht over het zorgproces of de zorgomkadering van patiënten behandelen, zoals beschreven staat in het huishoudelijk reglement van de ombudsdienst. Je kan dit reglement ook inkijken bij het onthaal van elke campus). 

Als patiënt kan je een vertrouwenspersoon en/of een vertegenwoordiger aanduiden. We leggen hieronder uit waarom je dat zou doen en wat het verschil is tussen de twee.

Vertrouwenspersoon

Je kan zelf een vertrouwenspersoon kiezen om jou bij te staan bij de uitoefening van een aantal van je patiëntenrechten. De vertrouwenspersoon kan geen beslissingen nemen in jouw plaats maar kan wel:

• informatie samen met jou of in jouw plaats ontvangen, als jij dat wil. 
• overleggen met de arts om je tegen je wil toch te informeren, in het belang van je gezondheid of die van anderen.
• overleggen met de arts om bepaalde informatie niet mee te delen omdat dat volgens de arts je gezondheidstoestand zou schaden (de therapeutische exceptie). 
• samen met jou of (na jouw toestemming) alleen je patiëntendossier inkijken of een afschrift vragen. Wanneer de vertrouwenspersoon zelf een zorgverstrekker is, heeft hij of zij ook recht op inzage in de persoonlijke notities van de zorgverstrekker in het dossier.
• je bijstaan wanneer je een klacht indient over de zorgverstrekking.

Je kan de vertrouwenspersoon zowel formeel als informeel aanduiden. Informeel betekent dat je het meedeelt aan de zorgverstrekker, die dit noteert in je patiëntendossier. Zo'n informele aanduiding volstaat, tenzij je de vertrouwenspersoon ook wil toelaten alleen te handelen. In dat geval is een formele aanduiding nodig met de formulieren 'aanwijzing van een vertrouwenspersoon'. Je vult ze best in drievoud in: een exemplaar voor jezelf, één voor je vertrouwenspersoon en één voor je zorgverstrekker. 

Vertegenwoordiger

Je kan een vertegenwoordiger aanduiden voor het geval je zelf niet meer in staat zou zijn om je patiëntenrechten uit te oefenen, bijvoorbeeld wanneer je buiten bewustzijn bent. De aanduiding moet dus gebeuren wanneer je nog wilsbekwaam bent.

Een vertegenwoordiger moet formeel worden aangeduid via het formulier 'aanwijzing van een vertegenwoordiger'. Dit formulier vul je best in drievoud in: één exemplaar voor jezelf, één voor je vertrouwenspersoon en één voor je zorgverstrekker. 

Wie is niet in staat om zijn/haar rechten uit te oefenen?

Naast meerderjarigen die hun wil niet kunnen uiten omdat ze bijvoorbeeld in coma liggen, zijn ook meerderjarigen onder het statuut van verlengde minderjarigheid en onbekwaam verklaarde meerderjarigen niet in staat zelf hun rechten uit te oefenen. De uitoefening van hun rechten gebeurt door de ouders (vader en/of moeder) of de voogden. Die oefenen ook de rechten uit van minderjarige patiënten, tenzij de zorgverstrekker oordeelt dat ze in staat zijn hun belangen te beoordelen. In dat geval kunnen minderjarige patiënten hun rechten geheel of gedeeltelijk zelfstandig uitoefenen.

Jouw belangen als patiënt

Een vertegenwoordiger kan al je patiëntenrechten uitoefenen. Hij of zij wordt verondersteld altijd jouw wil te vertolken en op te treden in jouw belang. De patiënten zelf worden altijd zoveel mogelijk betrokken bij de uitoefening van hun rechten.

Een zorgverstrekker moet in principe de wil van je vertegenwoordiger respecteren. Uitzonderingen kunnen alleen in overleg met alle betrokken collega’s om je belangen als patiënt te vrijwaren, een bedreiging van je leven af te wenden of een ernstige aantasting van je gezondheid te voorkomen. Noch je vertegenwoordiger, noch de zorgverstrekker kunnen echter ingaan tegen je wilsverklaring.

Wat als je geen vertegenwoordiger hebt aangeduid?

Heb je geen formele vertegenwoordiger aangeduid en is er evenmin een bewindvoerder voor je aangesteld, dan voorziet de wet in een cascade van informele vertegenwoordigers. De rechten worden uitgeoefend in dalende volgorde door:

1. de samenwonende echtgenoot of de wettelijke of feitelijk samenwonende partner
2. een meerderjarig kind
3. een ouder
4. een meerderjarige broer of zus.

Als ook deze personen ontbreken of geen vertegenwoordiging wensen op te nemen dan kan de zorgverstrekker, na overleg met collega’s, je belangen behartigen en een beslissing in het belang van je gezondheidstoestand nemen. Dit laatste is ook het geval als er tussen de familieleden onenigheid bestaat over de te nemen beslissing.

De formele vertegenwoordiger heeft voorrang op de informele vertegenwoordiger.